Jak ustrzec dziecko przed uzależnieniem od komputera i gier

Problem uzależnienia dziecka od komputera nie dotyczy tylko Ciebie i nie należy go ignorować, jednak nie ma co od razu panikować. Jako rodzic możesz wpłynąć na swoje dziecko i zrobić wszystko, żeby zapobiec jego uzależnieniu od komputera i gier.

Nawet jeśli bardzo chcesz, żeby Twoje dziecko budowało domek na drzewie lub bawiło się patykami podobnie jak Ty, gdy byłaś mała, to niestety, jest to niemożliwe. Dzisiejsze czasy są inne, technologia się zmienia i praktycznie na każdym kroku nam towarzyszy. Komputeryzacja w szkołach, czy nawet w przedszkolach nie jest już niczym wyjątkowym i nowym. Dlatego prędzej czy później gry komputerowe zagoszczą w Twoim domu na dłużej, a Ty powinnaś się z tym pogodzić.

Nie oznacza to jednak, że musisz przyjąć bierną postawę. Zaakceptuj nową sytuację i zacznij działać. Pod czujnym rodzicielskim nadzorem i z przejrzystymi zasadami masz duże szanse na sukces. 

Przedstawiamy kilka porad, które mogą okazać się pomocne dla całej rodziny.

1. Bądź czujna i nagradzaj dziecko za dobre zachowanie:
Czy gry na komputerze kolidują z zajęciami szkolnymi lub dodatkowymi? Czy zauważyłaś nietypowe wahania nastroju u dziecka? To może oznaczać początki uzależnienia, dlatego warto ustalić wyraźnie zasady korzystania z komputera. Skuteczne będzie wykorzystanie nadużywanej przez dziecko czynności jako nagrody, kiedy dziecko wypełni już inne ważne obowiązki.

2. Czas pod kontrolą:
Ogranicz w czasie granie na komputerze i odłóż je do momentu, aż dziecko odrobi pracę domową i wypełni wszystkie swoje obowiązki. Z góry ustal czas przeznaczony na gry. Przed upływem czasu przypominaj dziecku, ile czasu zostało mu jeszcze do końca. Szczególnie małe dzieci mają problem z poczuciem upływającego czasu i nie lubią jeśli nagle przerwiesz im ich ulubione zajęcie. W takiej sytuacji przypomnij dziecku o tym, że niedługo znów będzie mogło zagrać. Warto kontrolować czas ustawiając przy dziecko wyraźnie tykający czasomierz, dziecko wówczas samo dostrzeże upływające minuty i będzie w stanie mniej więcej skontrolować ile do końca zabawy jeszcze pozostało. Ty dodatkowo możesz nagrodzić dziecko za wyłączenie komputera na czas i wspomnieć, że skoro teraz na czas wyłączyło grę następnym razem pozwolisz mu grać 2 minuty dłużej. Dla dziecka to bardzo dobra motywacja. 

3. Obserwuj:
Ustaw komputer w taki sposób, abyś widziała ekran komputera podczas grania. Ta wiedza pozwoli Ci poznać charakter gry, ustalić zasady korzystania z komputera, a także ułatwi rozmowę z dzieckiem. Młodsze dzieci łatwiej akceptują nasze zasady, jednak nastolatki będą chciały poznać przyczynę naszych decyzji i nie ma w tym nic dziwnego. Starsze dzieci powinny znać zasady i przyczyny Twoich decyzji. O wiele łatwiej wyegzekwujesz postępowanie zgodne z zasadami, uzasadniając na przykład, że warto regularnie ćwiczyć, aby cieszyć się zdrowiem i dobrą kondycją.

4. Wspólnie wybierajcie gry:
Im młodsze dzieci, tym bardziej powinnaś kontrolować gry, w które grają. Wybieraj odpowiednie i najlepiej edukacyjne gry. Korzystniej jest wybrać gry sportowe niż te propagujące przemoc. Warto również sprawdzić ograniczenia wiekowe i recenzje gry według PEGI. Jest to ogólnoeuropejski system klasyfikacji gier, takie oznaczenie przeważnie znajduje się na pudełku gry. Ważne, aby wybierać gry dostosowane do wieku dziecka. Zwróć szczególną uwagę na gry oznaczone „18+”, nawet jeśli Twoje dziecko jest dojrzałe jak na swój wiek. Tak oznaczone gry są dedykowane dla osób dorosłych. Jeśli odpowiednio wcześnie ustalisz zasady wyboru gier, nie spotkasz się z kwestionowaniem Twoich decyzji, kiedy dzieci będą nastolatkami. 

5. Nie działaj w pojedynkę:
W jedności siła. Współpraca obojga rodziców w rozwiązaniu problemu jest najskuteczniejsza. Połączone siły pomogą we wspólnym ustaleniu jasnych zasad dotyczących gier komputerowych. Wspólnie ustalcie zasady panujące w domu i egzekwujcie je obydwoje konsekwentnie. Nigdy nie można dopuścić do sytuacji, że jedno z rodziców ustala czas po czym drugie stwierdza, że dziecko może jeszcze grać 5 minut dłużej, w końcu tak ładnie prosi… Dziecko ma wtedy wyraźny sygnał, że jeśli sprzeciw wyrazi np. Mama to może się zwrócić do drugiego rodzica i dostanie to, co chce.

6. Graj razem z dzieckiem:
Będziesz miała okazję sama poznać grę i dowiesz się, co lubi Twoje dziecko. Czasami wystarczy usiąść obok i obserwować. Jeśli gry stały się ważnym elementem w życiu Twojego dziecka, warto bliżej przyjrzeć się tej sytuacji oraz poznać myśli kłębiące się w głowie dziecka pomiędzy kolejnymi etapami gry. Empatyczne podejście wcale nie oznacza, że musisz zaakceptować każdą grę, którą dziecko wybierze.

7. Zainteresuj dziecko innymi zajęciami:
Jeśli chcesz, żeby dziecko rzadziej sięgało po gry komputerowe, powinnaś zaproponować alternatywne zajęcia. Nie chodzi wcale o stwierdzenie, że istnieją inne obowiązki, jak odrabianie pracy domowej czy przygotowanie posiłków, tylko o zajęcia, które sprawią dziecku radość. Interesujące hobby (przy rozwijaniu, którego dziecko będzie potrzebowało Twojej pomocy), rodzinne zajęcia takie jak wycieczki (szczególnie udane, gdy dzieci są małe) lub wyjście do kina. Na początku jako organizator życia rodzinnego możesz czuć się niezręcznie (z pewnością wygodniej jest, kiedy dzieci potrafią same zająć się sobą), jednak będzie to z korzyścią dla całej rodziny. Podobnie jak rodzice, dzieci również łatwo ulegają przyzwyczajeniom, jednak równie szybko potrafią oderwać się od gry komputerowej i skupić na nowym zadaniu. Powinnaś wzmacniać takie zachowania. Prawidłowy rozwój dziecka jest przecież najważniejszy.

8. Znajdź alternatywne sposoby podnoszenia samooceny Twojego dziecka: 
Kluczem do sukcesu w walce z uzależnieniem od gier komputerowych jest podniesienie samooceny dziecka. W przypadku poważnego uzależnienia od gier komputerowych jedynym właściwym rozwiązaniem jest podniesienie samooceny dziecka. Jeśli dziecko spędza  niewiele czasu w szkole lub z przyjaciółmi, samoocena dziecka może być niska. Dlatego też powinnaś poszukać nowych rozwiązań, które podniosą samoocenę dziecka lub staną się alternatywą dla gier komputerowych. Być może informatyka stanie się jednym z zainteresowań dziecka, które z pełnym przekonaniem będziesz mogła wspierać.

A co zrobić, gdy problem uzależnienia jednak już nas dotknie? Jak to rozpoznać?

Samo spędzanie czasu dziecka przed komputerem nie jest oczywiście niczym złym. Jednak jeśli dziecko nagle opuściło się w nauce, zapomina o pracach domowych, o swoich obowiązkach, ma kłopoty z koncentracją, reaguje agresywnie w momentach, gdy rodzice nakazują wyłączenie komputera, jest w zupełnie innym świecie, wołane przez nas kompletnie nie reaguje, ma kłopoty z zaśnięciem, prosi lub wręcz błaga, żeby mogło grać jeszcze trochę dłużej, nie jest w stanie samo wyłączyć gry, nie reaguje na nasze prośby, a czasami odpowiada wręcz agresywnie, wówczas mamy sygnał, że dzieje się coś niepokojącego! W ekstremalnych sytuacjach dziecko przestaje jeść, nie chce wykonywać takich prostych codziennych czynności, bo przymus grania jest silniejszy od niego – takie objawy świadczą o tym, że to już jest uzależnienie. Bywa tak, że jeżeli w porę zauważymy problem, to zmiana pewnych zachowań w rodzinie, skierowanie większej uwagi na dziecko, zagospodarowanie mu czasu, zapisanie go np. na zajęcia sportowe, może spowodować, że dziecko będzie miało ograniczony czas i problem powoli sam się rozwiąże. Natomiast jeżeli uzależnienie trwa już 2-3 lata, to taka próba rozwiązania problemu we własnym zakresie może nie przynieść pożądanego efektu, ponieważ dziecko będzie stawiać opór przed wprowadzeniem zmian. Będzie mu brakowało wirtualnego świata, tego, kim tam jest, bo czasem dzięki stworzonym postaciom dostarcza sobie większego poczucia własnej wartości. Wówczas trzeba skorzystać z pomocy terapeuty. Nie bójmy się rozmawiać o tym problemie.